Door: Vereniging Oud Harlingen.
Op een van de meest iconische plekken in Harlingen staat het prachtige gemeentelijk monument van wijlen Piet Paulusma. Met de 3 bruggetjes aan de voorzijde is het één van de meest gefotografeerde plekken van Harlingen. Dat dreigt nu in zijn authenticiteit te worden aangetast, omdat de gemeente Harlingen niets doet om dit belangrijke stadsbeeld te beschermen.
Het gaat hier om de voormalige burgemeesterswoning van Hora Adema, gebouwd in 1858 maar tegenwoordig vooral bekend als het pand van Piet Paulusma op het Franekereind 42. Prachtig gelegen aan de Zuidoostersingel, waar zowel de Elfsteden route langs gaat als vele varende toeristen en wat een belangrijk ingang van de stad is.
Bezorgd
Toen het bestuur van de Vereniging Oud Harlingen in de Harlinger Courant de publicatie zag dat de gemeente Harlingen op 18 oktober 2022 een vergunning had verleend voor het bouwen van een garage bij het pand Franekereind 42, een gemeentelijk monument, was men bezorgd.
De bijna 70-jarige Vereniging heeft onder meer als doel het Harlinger erfgoed, waaronder die vele monumenten in Harlingen, te behouden. Ondersteund door meer dan 1500 leden voelt zij zich verantwoordelijk om deze monumenten zo goed mogelijk te beschermen.
Verbijstering
Toen de Vereniging de vergunningstukken had opgevraagd en de daarbij behorende tekeningen zag sloeg de bezorgdheid om in verbijstering. De garage is gepland op de plek op de open plek, tussen de voormalige burgemeesterswoning aan het Franekereind en de woningen op de Oude Turfkade. Hiervoor moet een karakteristieke tuinmuur verdwijnen. Het vrijstaande karakter verdwijnt daardoor en het pand wordt één geheel met de naastliggende woningen. De Vereniging Oud Harlingen heeft daarop besloten om bezwaar te maken tegen deze vergunning. Het bestuur heeft hiervoor begeleiding gekregen van een advocaat en heeft contact gezocht met een onafhankelijk organisatie die zich onder andere bezighoudt met het behoud van cultureel erfgoed, Libau.
De conclusie van Libau
“De commissie is van mening dat het ontwerp niet voldoet aan de normen, welke ten aanzien van monumentenzorg en welstand worden gesteld. Met de bouw van deze garage zou een onevenredige aantasting plaatsvinden van het straat- en bebouwingsbeeld, de cultuurhistorische en ruimtelijke waarden van het beschermde stadsgezicht. Daarnaast worden de waarden van het gemeentelijke monument aangetast en is het plan op meerdere punten strijdig met de door de gemeenteraad vastgestelde welstandscriteria.”
De gemeente Harlingen heeft in mei 2023, enkele dagen voordat de hoorzitting van dit bezwaar zou plaatsvinden, een gewijzigde vergunning afgegeven zodat het voor de Vereniging Oud Harlingen onmogelijk was deze hoorzitting te laten doorgaan.
Ook deze gewijzigde vergunning hebben zij laten toetsen door Libau. Deze overweegt in haar advies onder meer: “In de adviezen van beide commissies en het schrijven van Hûs en Hiem ziet de commissie een verschil van inzicht in wat de typologie van het te bouwen object is. Waarbij Hûs en Hiem spreekt van een tuinmuur waar een garage achter wordt gebouwd ziet de commissie dit als de bouw van een garage. Dit zorgt ook voor een andere toetsing aan de gemeentelijke welstandsnota.”.
Op 26 juni heeft de hoorzitting alsnog plaatsgevonden. De Vereniging Oud Harlingen heeft daar via zijn advocaat Mr. Jewan de Goede, onder meer met hetgeen Libau heeft aangedragen, een toelichting op de bezwaren gegeven.
Twijfels
Het college heeft nadien via de pers laten weten dat ‘het is getest aan de welstandregels en die regels hebben we met elkaar afgesproken’ (Harlinger Courant 8 december 2023)’. Vereniging Oud Harlingen, ondersteunt door Libau en de bezwaarcommissie van de gemeente Harlingen zelf, twijfelt daar echter ernstig aan.
Pas 4 maanden na de hoorzitting nam het college van de gemeente Harlingen het besluit om de vergunning toch in stand te houden. Dit besluit is pas op 27 november aan de advocaat van de Vereniging Oud Harlingen gezonden. De termijn om in beroep te gaan beloopt 6 weken en die werd ook nog in de praktijk belemmerd door de periode tussen kerst en oud en nieuw.
De Gemeenteraad van de gemeente Harlingen heeft in haar eigen Welstandsnota gesteld dat eenieder die bouw of wijzigingen aan wil brengen verplicht is om archeologisch bodemonderzoek te doen. De reden hiervoor is dat bij nieuw- of verbouw dit het enige moment is om dit te laten plaatsvinden.
Helaas is gebleken dat het college deze nota tegenspreekt t.a.v. het verplichte archeologisch onderzoek wat nu niet hoeft plaats te vinden, terwijl deze plek een belangrijk onderdeel van het oude centrum is. Het College negeert dus de Welstandsnota, haar eigen bezwaarcommissie en de onafhankelijke commissie Libau.
Er is daarom een beroep ingesteld bij de rechtbank Noord-Nederland.
Het is nu aan de rechter om over de verleende vergunning en de procedure te oordelen. Wat ook het toekomstige oordeel van de rechter zal zijn, de vraag resteert of Harlingen met zijn ruim 600 rijksmonumenten, 140 gemeentelijke monumenten en 400 beeldbepalende panden met deze gemeente voldoende bescherming geniet.
