Tekst Gijs van Hesteren
Eind jaren zeventig studeerde ik Andragologie aan de Universiteit van Utrecht. Destijds was dat een belangrijk onderdeel van de faculteit van Sociale Wetenschappen, tegenwoordig alleen nog een bijvak. Andragologie, dat was de wetenschap die zich bezighield met het welzijnswerk in al zijn aspecten. Zeg maar Sociale Academie op universitair niveau. De studie paste nogal in het tijdsbeeld van de jaren zeventig. Ik heb er vooral veel over het dialectisch materialisme opgestoken. Ik liep een groepsstage bij de Bond van Minderjarigen, de BM, samen met mijn studiegenoten, Bas, Wieb, Frank en Irene.
1979, met de BM-stagiaires. Vlnr: ikzelf (toen nog met hoofdhaar, baard en snor), Wieb, Irene, Paul (geen student), Frank, Els (vriendin Paul) en Inge (mijn partner).
De BM was een opstandige, actiebereide organisatie, die graag heilige huisjes omverwierp. Dat mocht dan ook wel in een sector, die aan elkaar hing van gevestigde en verzuilde belangen en in stenen tafelen gehouwen opvattingen.
We bezochten als stagiaires regelmatig kindertehuizen in de provincie Utrecht, waaronder ook die van het Leger des Heils. BM-directeur Jan Dutij was zeer gebeten op het Leger. Terecht of niet terecht, hij vond dat die organisatie veel te weinig bezig was met het welzijn van de kinderen. Veel belangrijker leek het eigen voortbestaan, de onwankelbaarheid van Gods woord, of het verwerven van aardse bezittingen. Bovenal de arrogantie van het eigen gelijk die het Leger tentoonspreidde werkte bij hem als een rode lap op een stier. Niet dat andere jeugdzorginstellingen niet vanuit eenzelfde arrogantie te werk gingen. Maar vanuit Jan’s standpunt een begrijpelijk oordeel, al vind ik nu achteraf dat hij de goedwillende mensen van het Leger hiermee geen recht deed.
In zijn ‘Canon Sociaal Werk’ schreef Jos van der Lans in 2019:
“In 1979 publiceerde de BM een Zwartboek waarin misstanden in zestien rijksjeugdinrichtingen werden gedocumenteerd. De belangengroep was het praten beu. Steeds opnieuw stoten ze op halsstarrigheid van directies die wel een keer wilden praten maar geen fundamentele openheid wilden betrachten. Eisenpakket van de BM: toegang tot de inrichtingen, zodat er met jongeren gesproken kon worden; een wettelijke regeling van de rechtspositie van minderjarige bewoners van de Rijksinrichtingen; een volwaardig klachtrecht. De Belangenvereniging kreeg bijval van de Rotterdamse hoogleraar kinderrecht, prof. dr. G. P. Hoefnagels, die eerder in 1971 met Daan Mulock Houwer en Bram Peper al een Nieuw plan voor de kinderbescherming had gelanceerd. Hoefnagels kritiek loog er niet om. Hij hekelde de ongecontroleerde machtsuitoefening die nog steeds de kern van de cultuur uitmaakte.” (Jos van der Lans, Canon Sociaal Werk 2019, www.canonsociaalwerk.eu)
In het door Van der Lans aangehaalde BM-zwartboek werd melding gemaakt van seksueel misbruik. Niemand pikte dat op. Dat een gerenommeerd psychiater als Theo Finkensieper zich daaraan schuldig maakte, dat kon toch niet? Toch, in 1992 veroordeelde de rechtbank hem in een zeer geruchtmakende zedenzaak. Wat er in die instelling gebeurde wil ik hier niet herhalen. Het is té ongelooflijk. Lees het maar eens na op de website meisjesvanzetten.wordpress.com.
Van jeugdzorg heb ik me sinds mijn studie verre gehouden. Het gaat in die sector tenslotte om mensen, jonge mensen nog wel, die meestal weinig liefde en aandacht genieten. Hun onzekere lot in een kille wereld greep me nogal aan. Te grote emotionele betrokkenheid, dat was een van de hoofdredenen dat ik mijn studie niet voltooide en dat ik niet verder ben gegaan in de welzijnswereld. Ik wilde nog steeds wel ‘iets met mensen doen’, maar dan in een iets positievere situering. Dat mijn partner Inge en ik later een groot deel van ons leven actief waren in de zeilchartervaart met gezellige passagiers heeft daar alles mee te maken.
