Inleiding
Op weg naar een bijzonder herdenkingsjaar deelt de projectgroep "80 jaar vrijheid Harlingen" vanaf nu elke maand een diepgaand verhaal. Deze artikelenserie belicht de impact van de Tweede Wereldoorlog, de bevrijding en de waarde van vrijheid voor onze gemeenschap. De serie, samengesteld door Joop van der Heide, is de aanloop naar de gedenkwaardige herdenkingsdagen op donderdag 17, zaterdag 19 en 26 april, zondag 4 en maandag 5 mei 2025.
Proloog – Herinnering aan de vrijheid
Stelt u zich voor: 80 jaar geleden zetten jonge Canadese soldaten koers naar Europa, vastberaden om de vrijheid te herstellen. Samen met geallieerde troepen kwamen zij op 6 juni 1944 aan op de stranden van Normandië. Elf maanden later bereikten zij de grenzen van Harlingen. Dit moment, waarin jongeren uit verre landen hun leven waagden voor onze vrijheid, verdient eeuwig respect en een blijvende plek in onze herinnering en viering. Vrijheid is immers nooit vanzelfsprekend.
Donkere wolken boven Europa
De jaren voor de bevrijding werden getekend door spanning en dreiging. Vanaf mei 1940 vulde de lucht zich met ongewoon veel militair vliegverkeer, een voorbode van de Duitse bezetting die snel zou volgen. Sinds de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland in 1933 had het nationaalsocialistische regime, onder leiding van Adolf Hitler, een greep op Europa. Een bijzonder zwart hoofdstuk uit deze periode was de Kristallnacht in 1938, waarin het Joodse deel van de bevolking wreed werd aangevallen. Hitler’s visioen van een “Derde Rijk” leidde tot een grimmige oorlog, die uiteindelijk uitmondde in een wereldomvattend conflict.
10 mei 1940: De Oorlog bereikt Harlingen
In mei 1940 arriveerden de eerste Duitse verkenningseenheden in Harlingen. Met ironische moed antwoordde een Harlingse inwoner, bij de vraag of de eilanden Engeland waren, "Ja hur, zwem d'r maar hene". Helaas bleef de situatie niet zonder gevolgen. Harlingen werd bezet en omgevormd: de Rijks Hogere Burger School werd geannexeerd en werd vijf jaar lang het hoofdkwartier van de Duitse troepen. Sociale en culturele activiteiten werden onderdrukt, de vrijheid beperkt en de vijf jaren durende bezetting drukte een zwaar stempel op de stad.
Vooruitblik
Elke maand tot mei 2025 blikken we terug op een aspect van de oorlogsjaren en de bevrijding, met volgende maand een diepere duik in de oorlogstijd in Harlingen. Zo hopen we de herinnering aan deze bewogen jaren levend te houden en het belang van vrijheid in het licht van deze geschiedenis te belichten. We nodigen iedereen uit om samen met ons te herdenken, te leren en onze vrijheid te vieren.
Bronnen
Dit artikel is samengesteld door Joop van der Heide met aanvullingen uit Oorlogsbronnen, Wikipedia en lokale fotografie door D. Visser, Griet de Jong en het Hannemahuis.
